» Notisias

Segunda, 10 November 2014

Selebrasaun Loron Nasionál Feto ba dala 37 iha Manatuto

Iha loron 7 Novembru 2014, SEPI selebra Loron Nasionál Feto 3 Novembru ba dala 37. Selebrasaun ne’e hala’o hodi hanoin hikas fali ita nia heroina Maria Tapó nebe’e mate iha Tapó, Bobonaro wainhira tiru-malu hasoru invasór militar Indonesia iha loron 3 Novembru 1975.

Selebrasaun ba dala 37 ne’e aleinde fo homenajen ba Saudoza Maria Tapó, SEPI hili Distritu Manatuto tanba atu fo homenajen mós ba heroina Rosa Muki Bonaparte ne’ebe sai hanesan primeira Sekretária Jerál OPMT (Organização Popular da Mulher Timor) ne’ebé mate tanba hetan tiru husi militar Indonésia iha loron invasaun 7 Dezembru 1975. Saudoza Rosa Muki mós husi Distritu Manatutu.

Tema prinsipál husi selebrasaun ne’e mak ‘Sira Nia Luta mak Ita nia Liberdade, Ita Nia Liberdade mak Ita Nia Responsibilidade hodi Promove Igualdade Jenéru’. Tuir Sekretária Estadu ba Promosaun Igualdade Sra. Idelta Maria Rodrigues, tema ne’e atu valoriza luta husi maluk feto sira. “Tema ne’e hanesan mensajen prinsipál ne’ebé fó hanoin mai ita atu labele haluha katak feto sira uluk mós fakar ran, ruin no namkari iha ne’ebé deit hodi luta ba ita-nia independensia.”

Selebrasaun ne’e hetan partisipasaun husi Membru Parlamentu Nasionál, inklui Prezidente Parlamentu Nasionál Sr. Vicente Guterres, no Membru Governu hanesan Primeiru-Ministru Xanana Gusmão, Ministru Agrikultura Sr. Mariano Sabino, Ministru Komersiu, Industria no Ambiente Sr. António da Conceição, Vise Ministra Edukasaun Sra. Dulce Soares, Sekretariu Estadu ba Fortalesimentu Institusionál Sr. Francisco Borulaco.

Hola parte mós Membru Korpu Diplomátiku sira, Komandante PNTL no autoridade nivel distritál mak hanesan Administradór Distritu sira, Prezidente Grupu Traballu Jéneru Distritál, reprezentante Asosiasaun Feto husi Distritu 13, no konvidade sira seluk hanesan reprezentante husi família Saudoza Maria Tapó, família Saudoza Rosa Muki Bonaparte, Ajénsia Internasionál no Organizasaun Sosiedade Sivil sira. Povu Manatutu mós hatudu sira-nia antusiasmu maka’as hodi asiste selebrasaun refere husi abertura to’o selebrasaun ne’e remata.

Iha ninia palestra, Primeiru-Ministru Sr. Kay Rala Xanana Gusmão husu ba feto sira atu asume responsabilidade ba dezenvolve rai doben Timor-Leste. Xefe Governu ne’e hatete katak Timor-Leste ne’e nu’udar estadu sei “kosok” ne’ebé ita tenke tane didiak.

Mensajen importante ne’ebé Sekretária Estadu ba Promosaun Igualdade hato’o ba konvidadus, povu Manatutu no komunidade Timor-Leste tomak iha ninia diskurso mak “feto labele sai penonton ba dezenvolvimentu” liafuan hirak ne’e hato’o liliu tanba agora dadaun Timor Leste tama ona faze pre-deskonsentrasaun.

Nune’e Sra. Idelta Maria Rodrigues reforsa katak feto nia partisipasaun iha polítika mós importante teb-tebes atu bele kria dezenvolvimentu ne’ebe inklusivu ba ema hotu-hotu. Sekretária Estadu mós ko’alia kona-ba SEPI nia programa ba hakbiit ekonomia feto. “Hanesan dalan atu ajuda feto sira partisipa iha politíka, SEPI halo ona programa hakbiit feto iha ekonomia. SEPI ajuda grupu iha área rural, ba tinan 2014 hamutuk grupu 115. Programa ne’e finansia liuhusi Fundus Transférensia Públika,” katak Sekretária Estadu. Fundu ne’e mós utiliza ba programa kombate violénsia bazeia ba jéneru. “SEPI aloka orsamentu ba ajuda ona organizasaun lokál hamutuk 20 hodi luta hasoru violénsia doméstika no violénsia bazeia ba jéneru,” hatutan Sekretária Estadu.

Hanesan parte husi selebrasaun Loron Nasionál Feto ne’e, SEPI entrega sertifikadu agradesimentu ba membru Polísia Nasionál Timor Leste (PNTL) hamutuk na’in ualu (8) ne’ebe mak hatudu ona sira-nia dedikasaun servisu nian wainhira servisu hamutuk ho SEPI. Membru PNTL sira mak hanesan: Francisco da Costa, Teofilo da Silva Nascimento, Salvador Guterres, Julio Batista, Mateus Soares Sarmento, Alipio F. da Cruz, Helio Sarmento, no Pantalião Sarmento.

Liutiha entrega sertifikadu ba membru PNTL sira, SEPI entrega premiu Apresiasaun Jéneru nu’udar rekoñesimentu no valorizasaun iha Área Promosaun Igualdade ba Ministériu no Sekretaria Estadu hamutuk 10 ne’ebé di’ak liu. Premiu ne’e entrega ba Sekretaria Estadu Seguransa (SES) nu’udar 1° Lugar, Ministériu Solidariedade Sosiál (MSS) 2° Lugar, Ministériu Justisa (MJ) 3° Lugar, Ministériu Edukasaun (ME) 4° Lugar, Ministériu Obras Públikas (MOP) 5° Lugar, Ministériu Administrasaun Estatál (MAE) 6° Lugar, Ministériu Saúde (MS) 7° Lugar, Sekretariu Estadu Juventude no Desportu (SEJD) 8° Lugar, Sekretariu Estadu Polítika Fomasaun Profisionál no Empregu (SEPFOPE) 9° Lugar, no ikus liu ba Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP) 10° Lugar.

Iha eventu ne’e mós SEPI halo lansamentu ba livru importante sira ne’ebé SEPI hamutuk ho parseiru sira utiliza nu’udar instrumentu hodi promove igualdade jéneru. Livru sira ne’e mak hanesan: (1) Planu Asaun Jéneru Distritál 2014; (2) Relatóriu Periódiku CEDAW ba Daruak no Datoluk; (3) Avaliasaun Jéneru Nasionál ba Daruak; (4) Orsamentu Sensivel Jéneru Analiza ba Orsamentu Jerál Estadu 2015; (5) Relatóriu kona-ba Abordajen Integrada Jéneru ba Daruak; (6) Matadalan Orsamentu Sensivel Jéneru iha Orsamentu Jerál Estadu Repúblika Demokrátika Timor Leste 2015; (7) Relatoriu Peskija Nutrisaun Familiar Iha Posto Administrasaun Nitibe Reijiaun Espesial Oecusse, Rezultadu Peskiza husi Centro de Estudo de Gênero UNTL, no mós SEPI nia boletin trimestrál Lian ba Igualdade.

Iha selebrasaun ne’e mós halo aprezentasaun múzika, danza no teatru. Husi Oecussi, grupu Lisu aprezenta múzika tradisionál no mós mós modernu. Grupu Santo António husi Dili aprezenta teatru kona-ba hakbiit partisipasaun feto iha moris polítika. Husi Manatuto, foin-sa’e sira aprezenta danza “Suru Boek.” Ikus liu mak aprezentasaun husi kantor/a no banda múzika famozu hanesan Dejukdil, 5 do Oriente, Cidália, Alex Samurai, Abito Gama, no Ophelia.


Departamentu Media SEII | Author : Gracia
Loron Boot SEPI
Loron Internasionál Feto RuráL
Loron Nasionál Feto Timor-Leste
Kampaña Loron 16 Ativismu Kontra Violénsia Hasoru Feto
Loron Internasionál Feto
Arkivu
Statistika Vizitantes

00667261

Ohin loron : 148
Hits ohin loron : 1494
Total : 123389
Hits : 667261
Online : 4