» Notisias

Segunda, 10 Februari 2014

Orsamentu Sensivel Jéneru iha Timor-Leste

Programa ida husi Sekretaria Estadu ba Promosaun Igualdade maka implementa Orsamentu Sensivel ba Jéneru hanesan estratéjia ida husi polítika Abordajen Integrada Jéneru. Liu husi Orsamentu Sensivel Jéneru ne’e, Governu Timor-Leste hatama ka integra asuntu jéneru iha Orsamentu Jerál Estadu nian.

Tinan 2009 Parlamentu Nasionál aprova Resoluzaun Governu kona-ba Formulasaun Orsamentu Públiku ne’ebe sensivel jéneru, ne’ebé define  katak Parlamentu Nasionál tenke halo Planu Orsamentu Jéneru sai nu’udar “prosedimentu parlamentar” iha Parlamentu nia laran no Komisaun E (Redusaun Pobreza, Dezenvolvimentu Rurál no Rejionál no Igualdade Jéneru), Grupo das Mulheres Parlamentares de Timor-Leste (GMPTL) tenke halo papel importante ida.

Tuir rezolusaun ne’e, Komisaun Parlamentar sira hotu tenke promove instrumentu no metudu planu orsamentu jéneru. Governu tenke hala’o Koordenasaun Ministérial hodi liga Ministériu sira ho orsamentu, asuntu ekonómiku no finansas no organun Governu ho organizasaun sira ne’ebé responsavel ba oportunidade hanesan, funsionáriu sira hotu ne’ebé envolve ona iha orsamentu estadu inkorpora perspetiva jéneru iha polítika orsamentu sira hotu.

Iha nivel Governu, Ministériu Finansas no Komisaun Orsamentu sira presiza implementa Planu Orsamentu Jéneru iha prosesu definisaun orsamentál, fó instrusaun ba ninia komisaun Planu Orsamentu Jéneru hodi revé definisaun, konstrusaun, implementasaun no avaliasaun ba polítika sira hotu iha kompromisu no abordajen integrada jéneru, estabelese mekanizmu koordenasaun orsamentál ida hodi monitoriza no akonsela kona-ba orsamentu jéneru, no halo lista verifikasaun ida hodi asegura alokasaun orsamentál sira hodi promove igualdade jéneru iha aspeitu hotu-hotu Planu Orsamentu nian no rezeita akordu ho asuntu orsamentál hotu-hotu ne’ebé la tuir prinsípiu igualdade jéneru.

SEPI nu’udar instituisaun ho mandatu hala’o promosaun igualdade iha área hotu-hotu, tenke asegura implentasaun polítika Abordajen Integrada Jéneru no Orsamentu Sensivel Jéneru la’o iha instituisaun hotu-hotu Estadu nian. Tan ne’e SEPI hala’o kna’ar importante hanesan hala’o revizaun ba Planu Asaun Anuál husi Ministériu/Sekretaria Estadu ida-idak, hala’o diksusaun nivel as iha Konsellu Ministru iha tinan 2010 kona-ba Orsamentu Sensivel Jéneru no publika Matadalan ba Orsamentu Sensivel Jéneru no mós fornese asisténsia tékniku ba Ministériu/Sekretaria Estadu ba prepasaun Planu Asaun Anuál ida-idak.

Iha tinan 2010, 2012, no 2013 Gabinete Primeiru Ministru hasai Sirkular Orsamentu ne’ebé hato’o katak: “Orgaun Estadu ida-idak presiza iha sira-nia submisaun orsamentál atividade jéneru tuir matadalan husi Sekretaria Estadu ba Promosaun Igualdade.” Sirkular Orsamentu 2013 autoriza SEPI envolve iha Komisaun Revizaun Orsamentu iha nivel tékniku no nivel polítika. Historia orsamentu sensivel jéneru iha Timor-Leste hahu husi tinan 2006, ne’ebé halo revizaun ba Planu Asaun Anuál no Programa Investimentu Setór. Atividade ne’e kontinua ba tina 2010, 2011, no 2012.

Iha tinan 2009 no 2009 hatama Deklarasaun Jéneru iha Livru Orsamentu 1. Perspetiva jéneru hahú husi tinan 2009 hatama ba Template Planu Asaun Anuál. Primeiru Ministru iha tinan 2009 hasai Memo kona-ba Abordajen Integradu Jéneru iha Planu Asaun Anuál.

Orsamentu sensivel jéneru makaas liutan bainhira Primeiru Ministru iha tinan 2010 hasai Sirkular Orsamentu ne’ebé hatete dehan katak: “Orgaun Estadu ida-idak presiza iha sira-nia submisaun orsamentál atividade jéneru tuir guia husi Sekretaria Estadu ba Promosaun Igualdade.” Sirkular Orsamentu ba 2012 no 2013 mós kontinua hatete buat ne’e.SEPI nia envolvimentu sai boot liu bainhira iha 2012 Primeiru Ministru hasau Despasu ne’ebé autoriza SEPI atu tuur iha Komite Revizaun Orsamentu.


Departamentu Media SEII | Author : Nug
Loron Boot SEPI
Loron Internasionál Feto RuráL
Loron Nasionál Feto Timor-Leste
Kampaña Loron 16 Ativismu Kontra Violénsia Hasoru Feto
Loron Internasionál Feto
Arkivu
Statistika Vizitantes

00706676

Ohin loron : 142
Hits ohin loron : 1415
Total : 125264
Hits : 706676
Online : 2