» Notisias

Kuarta, 22 Mei 2013

Workshop kona-ba Prevene Korupsaun

Iha tinan 2012 Sekretaria Estadu ba Promosaun Igualdade (SEPI) estabelese legalmente Gabinete Inspetor no Auditor iha nia estrutura atu nune’e bele halo kontrola internu ba prosedimentu administrativu, operasionál no finanseiru SEPI nian.

Iha Marsu tinan 2013, SEPI mós konsege koloka tiha ona funsionáriu nain 7 (hitu) ba distritu 7 (hitu) hanesan Pontu Fokál SEPI iha Distritu, sei falta nain 5 (lima), mak Lautém, Aileu, Ainaro, Manatuto no Oe-cusse, ne’ebé dadaun ne’e sei iha hela prosesu nia laran tanba SEPI tenke loke fali re-anúnsiu ba sira. Presiza atu klaru ka realsa iha ne’e katak Ponto Fokal SEPI nian sira ne’e, kandidatu sira mai husi distritu ida-idak nian rasik ne’ebé mai tuir prosesu rekrutamentu normal iha Komisaun Nasional Funsaun Públika, iha Dili.

Oras ne’e dadaun, SEPI nia funsionáriu hotu hamutuk ema nain nen nulu resin ida, numeru ne’ebé la bo’ot liu, maibé la ki’ik liu no presiza duni atu fó atensaun maka’as hodi asegura kodigu etika funsionáriu públiku nian iha instituisaun/SEPI nia laran.

“Nune’e, pasu da’uluk ba SEPI liu husi Gabinete Inspetora & Auditora maka hatama iha Planu Anual 2013 realizasaun workshop ida ho tema ‘Korupsaun: Oinsá atu Prevene no Kombate’ ba funsionáriu SEPI nian tomak atu bele hatene ho kle’an konseitus, tipu, no forma oin-oin korupsaun nian atu nune’e bele hasés-an husi iregularidade ka prátika ilegál hotu,” esplika Inspetora & Auditora SEPI Sra. Maria José Sanches.

Forma korupsaun ne’e la hanesan husi fatin ida ba fatin seluk, maibé presiza atu inklui suborno, extorsaun, fiziolojismu, nepotismu, klientilismu no pelukato. Eziste tipu ajente korupsaun rua maka hanesan “ajente korupsaun ativu” no “ajente korupsaun pasivu”. Tipu korupsaun rua ne’e maka ema ida-idak, liu-liu lideransa ka funsionáriu públiku sira presiza atu kompriende no hatene ho kle’an hodi nune’e bele duni hasés-an husi korupsaun ne’ebé nia efeitu impede dezenvolvimentu ekonomiku.

Liafuan Korupsaun iha Timor-Leste sai hanesan asuntu ida maka ema hotu ko’alia no hatudu liman ba malu, asuntu korupsaun sai tiha hanesan moda ida ne’ebé ema hotu hakarak tau matan ba no halo tuir maske tuir ida-idak nia gostu. Maibé “saída maka korupsaun ne’e”, maka karik ema barak seidauk kompriende ka hatene.

“Ho razaun ida ne’e, maka SEPI sente importante atu nia funsionáriu hotu bele hatene loloos saída maka korupsaun. Dala barak ema hanoin korupsaun ne’e nakait deit ho na’ok osan ka na’ok patrimoniu estadu maibé realidade la’ós ne’e deit. SEPI iha kompromisu bo’ot atu promove dezenvolvimentu eonomiku, sosiál, polítiku, kulturál liu husi promove igualdade jéneru no hakbi’it feto. Tanba ne’e, presiza atu nia funsionáriu tomak konsiente no informadu konaba fatór saida deit maka produz efeito negativu ba dezenvolvimentu ekonomiku nasaun ne’e nian,” tenik Sra. Maria José Sanches.

Workshop ne’e hanesan oportunidade ida mós ba SEPI atu hatudu nia laran kontente tanba instituisaun sira hotu ne’ebé relevante hanesan Comissão Anti-Corupção (CAC), Inspetór Jerál Estadu, Câmara de Contas, no mós Fostering Transparency Initiative (FOTI) nu’udar organizasaun sosiedade sivil ne’ebé ativu hala’o kna’ar ba kombate korupsaun iha Timor-Leste, mai fahe informasaun kona-ba sira ida-idak nia papel no mós sira-nia matenek kona-ba oinsa atu prevene no kombata korupsaun.

Tuir Inspetora & Auditora, workshop ne’e atu mós klarifika ba funsionáriu SEPI nian diferensa papel Inspetór Jerál Estadu no papel Inspetór Internu, diferensa entre papel Inspetór Jerál Estadu no CAC, nune’e mós oportunidade atu reprezentante husi Câmara de Contas ne’ebé hamri’ik iha Tribunal de Recursos nia mahon bele fahe insformasaun kona-ba papel Câmara de Constas ne’e nian no instrusaun sira kona-ba fiskalizasaun previa ne’ebé hatu’ur tiha ona iha Lei Nú. 9/2011.


Departamentu Media SEII | Author : Nug
Loron Boot SEPI
Loron Internasionál Feto RuráL
Loron Nasionál Feto Timor-Leste
Kampaña Loron 16 Ativismu Kontra Violénsia Hasoru Feto
Loron Internasionál Feto
Arkivu
Statistika Vizitantes

00667152

Ohin loron : 130
Hits ohin loron : 1385
Total : 123371
Hits : 667152
Online : 4