» Notisias

Kinta, 04 September 2014

Formasaun Kontrola Hirus ba Prizioneiru iha Prizaun Becora

Atu ajuda ba prizioneiru sira oinsa atu kontrola hirus maka Ministériu Justisa hamutuk ho Sekretaria Estadu ba Promosaun Igualdade (SEPI) hahú iha loron 3 fulan Setembru 2014 hala’o formasaun durante loron nen iha Prizaun Becora, Dili. Formasaun ho tópiku “Kontrola Hahalok Violentu” ne’e fasilita husi formador ne’ebé mai husi Departamentu Formasaun SEPI no UNFPA.

Sr. Domingos Ximenes nu’udar Diretór Formasaun Ministériu Justisa mak loke formasaun ne’e. Nia hato’o katak objetivu husi formasaun ne’e atu oinsa hasae koñesementu maluk prizioneiru sira kona-ba kontrola hahalok violentu ne’ebé dala barak ema balun labele kontrola sira nian hahalok hodi afeita ba violénsia. “Hau husu atu prizioneiru sira uza didiak oportunidade ne’e, atu aban bainrua imi sai husi fatin ida ne’e, imi bele lori hahalok ne’ebé diferensa, ba imi nia komunidade. No imi bele sai fali ezemplu ba maluk sira seluk iha imi nia moris fatin,” katak Sr. Ximenes. Partisipante ba formasaun ne’e mak prizioneiru kuaze na’in 40.

Sr. João Fernandes nu’udar formadór husi UNFPA, molok hahu formasaun ne’e husu ba maluk partisipante sira atu hamriik hodi loke ho reza hamutuk, no husu mós ba partisipante atu deside rasik regra formasaun durante loron neen ne’e nia laran. Iha biban ne’e partisipante sira hasai regra oin-oin, hanesan molok hahú no hakotu formasaun tenke komesa ho reza, no kuandu prosesu formasaun hala’o laiha partisipante ida mak la’o ba mai, no regra oin-oin tan. Partisipante no formadór sira mós deside hamutuk sansaun saida mak sei fó kuandu iha ema ruma viola regra ne’ebé deside hamutuk ne’e.

Formasaun hahú husi formador UNFPA no kontinua husi formador SEPI hanesan Sra. Carla Valente no Sr. Abílio Barreto. Sira aprezenta materia kona-ba Reflesaun, Mapa Moris, Terapia Arte, no Konklusaun. Sra. Carla Valente mós hato’o katak se kuandu formasaun loron neen ne’e remata mak laiha mudansa, treinamentu ne’e tenke iha nia kontinusaun iha tinan tinan. Nia mós iha hanoin katak maske laiha diferensa hahalok tomak maibé sei iha mudansa uitoan iha partisipante sira nia moris loron-loron.

“Wainhira ami mai fó formasaun ne’e, ami mós presiza rona saida mak imi lamenta atu nune’e ita bele kompleta malu. Tanba entre ita hotu iha ne’e iha difirensa hahalok no background,” hato’o Sr. Abílio. Molok nia kontinua aprezenta nia mós husu ba maluk prizioneiru sira atu hato’o sira-nia duvidas ka preokupasaun ruma.

Prizioneiru Anselmo da Costa husi Distritu Manufahi hatete katak nia sente kontente ho formasaun ne’e. “Tanba formasaun ne’e bele aumenta ami nia matenek iha futuru no mós bele muda ami nia hahalok wainhira ami sai husi fatin ida ne’e,” nia hatete. Maibé nia mós lamenta ho formadór sira tanba formasaun ne’e la apoiu ho modul ruma. Sei iha modul, kuandu formasaun hotu sira bele kontinua le’e atu nune’e sira sei la halua materia ne’ebé sira hetan. Prizioneiru Ruben Braz mós sente kontente tanba formasaun ne’e bele halo nia hatene buat foun barak husi formador sira.

Hatan ba lamentasoens no hanoin sira ne’e, formadór sira promete atu husu prepara modul para bele fahe ba partisipante iha loron tuir mai. Formadór sira mós husu atu partisipante sira uza didiak oportunidade ida ne’e atu bele hetan hahalok foun wainhira sira sai husi prizaun ida ne’e.

Formasaun ne’e la’o di’ak tebes husi loron hahú to’o loron ikus. Iha loron ikus molok taka formasaun, Xefe Departamentu Prizaun Becora Sr. João Domingos hat’o apresiasaun ba formadór sira, tanba liu formasaun ne’e hasae ona koñesementu prizioneiru sira atu oinsa kontrola an husi hirus. Iha biban ne’e, prizioneiru balu husu atu formasaun ne’e iha ninia kontinuasaun. Reprezenta partisipante sira, prizioneiru Ruben Braz hato’o obrigadu ba formadór sira. “Liu husi formasaun ida ne’e ami aprende ona buat barak. Ami garantia katak molok ami sai husi fatin ida ne’e, ami bele sai fali mestre ba maluk sira seluk iha ami nia hela fatin,” katak Sr. Ruben Braz.

Molok taka, Diretór Nasionál Servisu Prizaun Sr. Helder Cosme hato’o mós apresiasaun ba prizioneiru sira-nia partisipasaun durante formasaun. “Formasaun ida ne’e hatudu mós ba nasaun seluk katak disiplina ne’ebé aplika iha prizaun Timor-Leste iha kualidade. Maibé buat sira ne’e hotu bele la’o ho diak mak presiza kolaborasaun entre guarda prizaun no prizioneiru sira,” tenik Sr. Helder Cosme.